Wolny czas

Odkryłam ostatnio zupełnie sympatyczny serial kryminalny "Zbrodnie namiętności".
Jest to ekranizacja powieści Marii Lang, których akcja toczy się w ślicznie pokazanych latach pięćdziesiątych w Szwecji.
Oprócz zajmujących wątków kryminalnych serial ukazuje nam świat, który przeminął. Niby nowoczesny, bo mamy tu samochody i elektryczność (chociaż nie wszędzie), mamy radio i płyty winylowe, jasne wnętrza w (obecnie modnym) skandynawskim stylu, ale... nie ma tam telewizji !!!
Okazuje się, że ludzie bez telewizji mają całkiem sporo wolnego czasu.
Mogą się spotykać z innymi, mogą się bawić, mogą wieczorami śpiewać lub słuchać gry na jakimś instrumencie, mogą słuchać deklamowanych wierszy lub czytanych na głos książek.
Oczywiście czas dziś kradziony nam przez telewizję można poświęcić na jakieś hobby lub prace domowe, których nie potrafimy sobie zorganizować z... braku czasu.
Przez wieki ludzie poświęcali czas wolny na działalność twórczą. To wtedy rodziły się talenty, a artyści ludowi wykazywali się swoimi umiejętnościami.
Nie inaczej było we dworach.
Jednak wieczory spędzano nie tylko na lekturze powieści, czy modnej poezji. Zresztą podczas gdy jeden czytający dla towarzystwa miał zajęte ręce i oczy, pozostali zebrani oddawali się innym czynnościom. Paniom wręcz nie wypadało siedzieć bezczynnie.
Jeśli dama własną kondycją nie była zmuszona do szycia garderoby, szyła na cele dobroczynne. Haftowało się również dla przyjemności, lub ku ozdobie otoczenia we dworze lub kościele.
Nie zawsze damy były biegłe w robótkach ręcznych, ale od końca XVIII nastał moda na pracowite panie. Do wszystkich robótek należało przygotować przybory i materiały.
Jeszcze w XIX wieku część tkanin wyrabiano we własnym zakresie z lnu i konopi oraz owczej wełny. Oczywiście przędzenie i tkanie było czynnością typowo kobiecą.  Damy co prawda nie przędły i nie tkały, ale to gospodyni domu rozdawała dworskim kobietą wyczesaną kądziel do uprzędzenia.
Siedzące w półmroku prządki, mając zajęte ręce, miały czas na śpiew i opowieści. To wokół nich w zimowe wieczory siadała nie tylko służba i rezydentki, ale i - czasem mimo zakazów - pańskie dzieci.
Nastrój tych godzin i wysłuchane opowieści zapadały w pamięci na długie lata.
Z wełny uprzędzionej we dworze robiono na drutach niezliczoną ilość pończoch i skarpet. Część wełny zawożono do sukienników, by fachowo utkali potrzebny materiał.
Płócien raczej nie barwiono, najwięcej starań poświęcano na ich wybielenie. Farbowano za to wełny. Oczywiście najpierw trzeba było samodzielnie nazbierać roślin do tego przeznaczonych lub wyhodować je w swoim ogrodzie. Nie tylko nowym materiom nadawano kolor. Trzeba było wciąż coś przerabiać i farbować na inny kolor, albo odświeżać wyblakły. Farbowano wciąż jakieś skrawki jedwabiu, koronki, nici i pióra, godzinami ustalano, dobierano i mieszano kolory. Wszystko to było potrzebne do odmieniania, najczęściej niezbyt licznych sukienek, do których doszywano nowe tasiemki, kokardy, kwiaty, guziki i koronki. Na nowo ozdabiano czepki i kapelusze.
W wolne od pracy w gospodarstwie popołudnia i wieczory nareszcie znajdowano czas, by uszyć jakąś nową sztukę garderoby. (Krawcowym powierzano najczęściej najbardziej eleganckie suknie i kreacje balowe, jednak suknie codzienne zazwyczaj szyto samodzielnie.)
Zwykle na wzór rozpruwano starą sukienkę i według takiego wzoru krojono następną. Która z pań wiedziała, jak się zabrać za miarę, kroiła według miary zdejmowanej za pomocą sznurka, bo - co wydaje się niewiarygodne - centymetr krawiecki wynaleziony został dopiero w 1810 roku, a upowszechnił się około trzydzieści lat później!
(Mimo takich zatrudnień mieszkanek dworu i tak raz, lub kilka razy w roku pojawiała się tam szwaczka, która szyła bieliznę pościelową lub stołową, a także bieliznę osobistą lub przerabiała istniejącą garderobę.)
Bywało, że w zimowe wieczory trzeba było rozsupłać splątane nici. Ta czynność najczęściej zarezerwowana była dla panien na wydaniu, które w ten sposób ćwiczyły cnotę cierpliwości. Z czasem wręcz do rytuału zaręczynowego weszło sprawdzanie panieńskiego przygotowania do małżeństwa przez darowanie splatanego motka nici, który ta - często pod okiem publiki - musiała rozplątać bez zdenerwowania i zniechęcenia.
Inne zajęcia jakim oddawano się w czasie wolnym było rysowanie i malowanie. Malowano landszafciki, ale i wachlarze, ekraniki przed kominek, ozdabiano rysunkami wpisy w sztambuchach. Czasem malowano na szkle lub porcelanie. Bawiono się w wycinanki...